Kuchnia niemiecka może pozytywnie zaskoczyć turystów, im bardziej bÄ™dÄ… wgÅ‚Ä™biali siÄ™ w tajniki kulinarne poszczególnych regionów. Wbrew pozorom potrawy serwowane przez niemieckich kucharzy charakteryzujÄ… siÄ™ dużą różnorodnoÅ›ciÄ…, niemniej bardzo czÄ™sto sprowadzane sÄ… do wspólnego mianownika: dużo i tÅ‚usto, ale przede wszystkim smacznie. Najlepiej bÄ™dÄ… siÄ™ tam czuli kulinarni smakosze, dla których spożywanie kalorycznych i obfitych daÅ„ stanowi czystÄ… przyjemność, a odkrywanie potraw niespotykanych nigdzie indziej na Å›wiecie okaże siÄ™ kulinarnÄ… frajdÄ….
W schemacie dnia przeciÄ™tnego Niemca pojawiajÄ… siÄ™ najczęściej trzy gÅ‚ówne posiÅ‚ki: fruhstuck, mittagessen i abendessen/abendbrot. Na obfite Å›niadanie (fruhstuck) skÅ‚adajÄ… siÄ™ gÅ‚ównie biaÅ‚e kieÅ‚baski, wÄ™dliny, sery, jajka pod różnÄ… postaciÄ…, dżem i musli. Przeważnie w dużych miastach uzupeÅ‚nieniem jest późne Å›niadanie brunch lub drugie Å›niadanie zweites fruhstuck, niemniej wszyscy oczekujÄ… na porÄ™ obiadowÄ… miÄ™dzy 12.00 a 14.00 – mittagessen (zupa, drugie danie, deser). Warto tutaj zaznaczyć, że restauracyjne dania z „menu” sÄ… taÅ„sze niż potrawy z „karty daÅ„” (speisekarte). Obiad może być jadany również późnym popoÅ‚udniem i wieczorem, niemniej na zakoÅ„czenie dnia, okoÅ‚o godziny 20.00, powinno siÄ™ spożyć kolacjÄ™ abendessen/abendbrot. Podczas zwiedzania niemieckich miast, gdy przyjdzie pora obiadowa, warto rozglÄ…dnąć siÄ™ za takimi szyldami jak: Restaurant (restauracje), Gasthaus (gospody), Kneipe (knajpy) czy Cafe (kawiarnie). Bary szybkiej obsÅ‚ugi to schnellimbiss lub bude, natomiast chÄ™tnie odwiedzane winiarnie i piwiarnie widniejÄ… odpowiednio pod szyldem weinstube i bierstube, chociaż nie sposób nie zauważyć, iż na wielu ulicach dominujÄ… tureckie kebaby, lokale azjatyckie i bary sushi.
Podstawowym skÅ‚adnikiem wielu daÅ„ jest po prostu chleb i tutaj wybór tego typu pieczywa jest znacznie szerszy niż w innych krajach. Nie sposób też wymienić wszystkich gatunków buÅ‚ek, podobnie jak nazw daÅ„ obiadowych, niemniej zawsze jest w czym wybierać, a kubki smakowe pobudzajÄ… siÄ™ na myÅ›l o wspaniaÅ‚ych daniach miÄ™snych w zawiesistych sosach. Obiady wzorowane sÄ… na kuchni chÅ‚opskiej i skÅ‚adajÄ… siÄ™ gÅ‚ównie z ziemniaków, kapusty oraz miÄ™sa i tutaj królujÄ… przyrzÄ…dzane na rozmaite sposoby: woÅ‚owina, wieprzowina, golonka, boczek i drób, choć smakosze gustujÄ… w sarninie, miÄ™sie z dzika i zajÄ…ca czy dzikim ptactwie (gÅ‚ównie bażanty). Ziemniaki mogÄ… być podawane w różnych postaciach (gotowane, smażone, frytki, placki ziemniaczane), aczkolwiek w menu czÄ™sto pojawiajÄ… siÄ™ knedle ziemniaczane, chlebowe, pyzy i kluski. Do tego dochodzi miÄ™so w postaci najchÄ™tniej zamawianych sznycli, przeróżnych kotletów i pieczeni. Zupy nie sÄ… co prawda aż tak popularne, ale w przypadku niespodziewanego gÅ‚odu można ulec gulaschsuppe (gulaszowej), kartofelsuppe (ziemniaczanej), zwiebelsuppe (cebulowej) lub bruhe (bulionowi). Można także skorzystać z opcji Å‚Ä…czonej i zamówić danie jednogarnkowe – eintopf, przypominajÄ…ce gÄ™stÄ… zupÄ™, zapiekankÄ™ lub gulasz.
Wybrane dania niemieckiej kuchni:
Linsensuppe – zupa z soczewicy podawana z kieÅ‚baskami.
Kasseler Rippchen – wÄ™dzony kotlet z koÅ›ciÄ….
Leberkase – pokrojony klops podawany na gorÄ…co w buÅ‚ce z musztardÄ….
Schwartelbraten – pieczeÅ„ wieprzowa z kapustÄ… kiszonÄ… i knedlami z buÅ‚ki.
Leberknodelsuppe – bawarski bulion z wÄ…trobianymi klopsikami.
Hunsrucker Festessen – kiszona kapusta z ziemniakami i szynkÄ….
Martinsgans – gęś faszerowana kasztanami i jabÅ‚kami serwowana na Å›w. Marcina (11.XI).
Tresc opisow dostarczana przez merlinx. Himmel und Erde – ziemniaki z cebulÄ… i jabÅ‚kami, podawane w różnej formie, np.: z kaszankÄ….
Eisbein mit Erbspuree – pieczona golonka z kapustÄ… gotowanÄ… w szampanie i puree z groszku.
W niemieckim jÄ™zyku kulinarnym na staÅ‚e zapisaÅ‚o siÄ™ sÅ‚owo wurst odnoszÄ…ce siÄ™ do kieÅ‚basianych specjalnoÅ›ci podawanych najczęściej jako przekÄ…ska lub lekki lunch. Oprócz tradycyjnych kieÅ‚bas pod różnÄ… postaciÄ…, mogÄ… to być frankfurterki, smaczne rheinische, nurnberger bratwurste i pfalzer, niemniej atrakcyjnie prezentujÄ… siÄ™ biaÅ‚e kieÅ‚baski z dodatkiem cebuli i natki pietruszki – weisswurst. Niezależnie od rodzaju restauracji, posiÅ‚ek warto zakoÅ„czyć kieliszkiem sznapsa – przykÅ‚adowo porcjÄ… wódki enzian lub kirschwasser.
Z racji tego, że kuchnia niemiecka za sprawą historii spokrewniona jest z kuchnią austriacką, na stoły często trafia sznycel po wiedeńsku, zupa z knedlami, strudel jabłkowy z rodzynkami czy słodkie knedle z morelami.
Jeżeli ktoÅ› nie przepada za dużą iloÅ›ciÄ… miÄ™sa może zawsze siÄ™gnąć po ryby, których w Niemczech nie brakuje i tutaj zmysÅ‚ smaku pobudzajÄ… Å›wieże pstrÄ…gi Å‚owione w rzekach i jeziorach, sandacze, Å›ledzie pod różnÄ… postaciÄ… i karpie podawane później na przykÅ‚ad po turyÅ„sku w sosie jarzynowym z dodatkiem buraków. Szefowie kuchni polecajÄ… dla wegetarian danie obazda – pastÄ™ z sera camembert, żóÅ‚tka i masÅ‚a podawanego z cienko pokrojonÄ… surowÄ… cebulÄ… i preclami, natomiast królewskim i bardzo smakowitym dodatkiem do wielu potraw sÄ… szparagi (sezon szparagowy trwa od kwietnia do koÅ„ca czerwca, a szczególnie polecanymi regionami sÄ… Schwetzingen, Schrobenhausen i Beelitz).
Do popoÅ‚udniowej kawy podawana jest zwykle duża porcja ciasta i tutaj Niemcy specjalizujÄ… siÄ™ w sernikach, szarlotkach i plackach z owocami (gÅ‚ównie Å›liwkami i wiÅ›niami), chociaż pozytywnie zaskoczyć może kaloryczny kaiserschmarrn, czyli naleÅ›nik pokrojony w paski, posypany cukrem i rodzynkami, podawany z syropem owocowym. SpecjalnoÅ›ciÄ… sÄ… także pÄ…czki kojarzÄ…ce siÄ™ gÅ‚ównie z karnawaÅ‚em.
Podstawowym niemieckim napojem jest mimo wszystko piwo, którego historia siÄ™ga Å›redniowiecza i zwiÄ…zana jest z zakonnikami wykorzystujÄ…cymi chmiel, sÅ‚ód i wodÄ™ do produkcji zacnego trunku. Przed wybraniem siÄ™ do restauracji warto zapamiÄ™tać takie nazwy ja: helles (jasne), dunkles (ciemne), weissbier (biaÅ‚e pszeniczne) oraz lagerbier (lager z dolnej fermentacji). Picie piwa to wielowiekowa tradycja kultywowana najweselej w Monachium podczas sÅ‚ynnych dożynek chmielowych Oktoberfest. Chociaż każdy region warzy swoje ulubione piwa, konkurować z najlepszymi piwami z sÄ…siednich Czech mogÄ…: fryzyjski Jever, bremeÅ„ski Beck’s, dortmundzki DAB, berliÅ„ski Berliner Kindl, drezdeÅ„skie produkty browaru Radeberg czy znany każdemu piwoszowi Paulaner i Franziskaner. Z pasjÄ… pija siÄ™ także ciemne piwo górnej fermentacji Schwarzbier, mocnego Bock’a czy kwaÅ›ne piwo pszeniczne górnej fermentacji Weizenbier. Warto przy tym pamiÄ™tać, że piwo z pianÄ… na dwa palce zawsze jest najlepsze.
Koneserzy wina również majÄ… w czym przebierać. Najlepsze wina typu Riesling osiÄ…gajÄ… wysokie ceny, a do najwyżej cenionych należą wina z rejonu Rheingau, Mozeli, Frankonii i Badenii. Warto czytać etykiety i zwracać uwagÄ™ na takie wyróżniki kategorii jak: Kabinett (najlżejsze z win), Spatlese (wina wysokiej jakoÅ›ci powstaÅ‚e z caÅ‚kowicie dojrzaÅ‚ych gron zebranych po ukoÅ„czeniu normalnych zbiorów), Auslese (mocne wina z najbardziej dojrzaÅ‚ych kiÅ›ci winogron, zebrane z pewnym opóźnieniem). Obfitość gatunków i szczepów staje siÄ™ mimo wszystko problemem nawet dla koneserów, a dopasowanie wina do potrawy może okazać siÄ™ trudnym wyzwaniem. Przed siÄ™gniÄ™ciem po kartÄ™ win, warto zapamiÄ™tać takie sÅ‚owa jak: sÅ‚odki – suss, póÅ‚wytrawny – halbtrocken i wytrawny – trocken oraz nazwÄ™ wina musujÄ…cego sekt.
Po ciężkich i kalorycznych potrawach warto również siÄ™gnąć po kieliszek czegoÅ› mocniejszego. ChÄ™tnie pijanÄ… wódkÄ… jest żytniówka Weizen Doppel Korn, winiak Wienbrand, a także rozmaite likiery i wódki zioÅ‚owo-korzenne. ZnanÄ… markÄ… jest Jagermeister, Kummerling czy serwowany w Berlinie Kaulzdorferkrauter Likor, niemniej każdemu na zdrowie zawsze wyjdzie kieliszek likieru zioÅ‚owego z dodatkiem pÅ‚atków zÅ‚ota – Goldwasser.
O tym, że kuchnia Bawarii nie ma sobie równych, przekonaÅ‚ siÄ™ już niejeden turysta. W menu bardzo czÄ™sto figuruje tradycyjna golonka w piwie, podawana z czerwonÄ… kapustÄ… i knedlami – schweinshaxen. Jeżeli komuÅ› nie przeszkadzajÄ… nietypowe potrawy, może siÄ™gnąć po pÅ‚ucka na kwaÅ›no z knedlami (saure lungerl), niemniej bardzo pożywnym daniem jest pieczeÅ„ wieprzowa podawana z knedlami z buÅ‚ki – semmelknodel. PrzemierzajÄ…c bawarskie restauracje można również trafić na goÅ‚Ä…bki z biaÅ‚ej kapusty z siekanym miÄ™sem (krautwickerl), najlepsze do kufla z piwem kieÅ‚baski cielÄ™co-wieprzowe z przyprawami (weisswurstsenf) czy placki ziemniaczane (reiberdatschi). Z regionu Allgau pochodzÄ… na przykÅ‚ad kluski serowe (kasespatzle), a za klasycznÄ… bawarskÄ… potrawÄ™ można uznać pasztet z wÄ…tróbki (leberkase). W Monachium z kolei jada siÄ™ biaÅ‚e kieÅ‚baski monachijskie (Munchner Weisswurst), w Norymberdze kieÅ‚baski z rusztu (Nurnberger Rostbratwurst), a na podwieczorek najlepsze jest ciasto drożdżowe z migdaÅ‚ami, rodzynkami i orzechami – gegelhupf. Bawarskich piw nie sposób wymienić, dlatego każdy szanujÄ…cy siÄ™ piwosz powinien przed wybraniem siÄ™ do gospody, zapoznać siÄ™ z „Reinheitsgebot” – XVI-wiecznym prawem czystoÅ›ci piwa nakazujÄ…cym, by bawarskie trunki nie zawieraÅ‚y żadnych innych skÅ‚adników oprócz wody, chmielu i jÄ™czmienia.